De dood bespreekbaar maken
Petra Scholte – 5 november 2023
Wij zijn sterfelijk en we weten natuurlijk allemaal dat we niet het eeuwige leven hebben. De enige zekerheid die we hebben nadat we geboren zijn, is dat de dag komt waarop ons leven eindigt.
Met onze geboorte komen we terecht in onze eerste levensfase. Tijdens ons leven komen we in verschillende levensfase terecht. Als we de ouderdom bereiken is dit onze laatste levensfase. Ons hele leven kunnen we te maken krijgen met onze sterfelijkheid, maar in de laatste levensfase is dat een voldongen feit. Maar al te vaak staan we hier liever niet bij stil.
Ik verwonder mij er vaak over: als een vrouw zwanger raakt, komt al snel de verloskundige in beeld die je het hele proces begeleid. Als je een bedrijf gaat beginnen dan kun je je op alle vlakken laten begeleiden en adviseren. Als je een huis gaat kopen zal de makelaar je met raad en daad bijstaan.
Maar op wie kun je terugvallen in die laatste levensfase?
Mijn naam is Petra Scholte en mijn hele werkzame leven heb ik in de zorg gewerkt. In 2013 ging ik mij specialiseren in de palliatieve zorg en heb ik in verschillende hospices gewerkt. Uiteindelijk nam ik het besluit mijn werkervaring, mijn talenten en bovenal mijn levenservaring te bundelen door mijn eigen praktijk te starten in “Voorlichting en begeleiding in de laatste levensfase”.
Als ik mensen erop wijs hoe ze de regie zelf kunnen behouden of ze help om dingen vast te leggen hoor ik vaak dat ze dit niet overzien hadden of zich er niet van bewust waren
Het geeft hun veel gemoedsrust als alles besproken en geregeld is. Een lastig onderwerp en wanneer begin je aan zoiets als je bijvoorbeeld je ouders wilt ondersteunen in hun laatste levensfase? Ze zijn nog gezond en vitaal en je stelt het voor uit tot het misschien te laat is.
Dan moet jij misschien gaan beslissen over hun leven. Of ze wel of niet behandeld worden, thuisblijven of naar het ziekenhuis gaan? Weet je waar je moet zoeken naar het wachtwoord van een mobiel of de uitvaart polissen? Welke (online) abonnementen moeten worden opgezegd?
Je wilt toch niets liever dan dat zo veel mogelijk goed is besproken, geregeld en vastgelegd?
Praten over het levenseinde
Veel mensen zijn niet eens zo zeer bang voor de dood maar vooral voor de weg daarnaartoe. Niet kunnen praten hierover geeft vaak het gevoel van eenzaamheid. Ouders willen regelmatig hun kinderen niet mee belasten en de kinderen vinden het moeilijk erover te beginnen. Maar het kan echt hele mooie gesprekken opleveren die verbinding geven en eventuele angst verminderen. Het kan ook wensen voortbrengen die nog gerealiseerd kunnen worden.
Wil je hier meer over lezen? Vraag dan hier: https://petrascholte.nl/boekje.php mijn (gratis) E-boekje aan. Een boekje met informatie, mooie quotes, gedichten en waar gebeurde verhalen.
Praten over het levenseinde. Beter een jaar te vroeg dan een dag te laat.
Mijn missie “De dood bespreekbaar maken” komt vanuit de hoopvolle gedachten dat de mensen de dood als onderdeel van het leven gaan zien. Zich hierop gaan voorbereiden en niet meer achter de feiten zullen aanlopen. Ze hebben dan niet meer het idee dat ze slachtoffer zijn en alles hen overkomt maar dat ze zelf de regie kunnen voeren over hun eigen unieke levenseinde.
We hadden hier nooit over gesproken. . .
Gelukkig was er nog een uitweg.
Hij is geboren en getogen in Delft, woonde daar in de binnenstad, ging daar naar school en vond er een baan. Trouwde in hetzelfde stadhuis van Delft, waar ik vele jaren later met zijn zoon trouwde. Na het overlijden van mijn schoonmoeder werd hij erg eenzaam. Door zijn slechte zicht kon hij zich buitenshuis niet meer redden en was afhankelijk van de mensen die hen kwamen opzoeken.
Hij begon zichzelf wat te verwaarlozen en werd steeds eenzamer. De computer en tv bekeek hij moeizaam met een grote loep. Maar ook zijn gehoor liet hem steeds meer in de steek. Hij moest het hebben van de bezoekjes van de (klein)kinderen. Overige familie was overleden en van de flatbewoners kende hij nauwelijks nog iemand.
Het was oudejaarsavond toen hij voelde dat er iets niet goed was
Vermoeid als hij was kroop hij zijn bed in. Toen hij wakker werd, lukte het hem niet om op te staan om naar het toilet te gaan. Ook slikken lukte niet. Hij belde zijn dochter die hij moeilijk kon vertellen wat er aan de hand was. Ze kon hem nauwelijks verstaan en belde de huisarts. Een jonge waarnemend huisarts kwam al snel en zag het in een oogopslag. Een beroerte verklaarde hij, mompelde nog iets bestelde een ambulance.
Ik zag hem de volgende morgen voor het eerst. Wat was hij moe. Hij lag op een speciale observatieafdeling en lag er zo ongelukkig bij. In zijn neus een slang waar voeding doorheen liep, een infuus in zijn arm en om de andere arm een band die telkens opblies om zijn bloeddruk op te meten.
Hij had een katheter om zijn urine op te vangen en om de zoveel tijd kwam er iemand met een fel lampje in zijn ogen schijnen. Het kwijl dat hij niet kon wegslikken droop uit zijn mondhoek.
Hoe moeilijk hij ook kon communiceren, hij kon wel duidelijk maken dat hij dit niet wilde. Een dikke traan over zijn wang bevestigde dit.
Maar daar had niemand een boodschap aan zo leek het. Ik ging naar de afdelingspost om te vragen of hij een slaapmiddel kon krijgen om even een time out te hebben. Dat behoorde niet tot de opties. Hij moest juist wakker gemaakt worden om alle functies goed in de gaten te houden.
De volgende dag verhuist hij naar een vierpersoonskamer. Twee mensen die daar lagen waren niet aanspreekbaar. De derde persoon was zeer onrustig en stootte allerlei klanken uit die geen woorden vormde. Bij mijn schoonvader lag een briefje op zijn nachtkastje met een taaloefening om zijn spraak te verbeteren. Dat had de logopedist achtergelaten. Moeizaam maakte hij het tot een prop en groeide het op de grond. Hij was verdrietig en boos, dit was niet wat hij wilde!
Toen ik hem vroeg wat hij dan wilde was dat heel duidelijk: Dood!
Het is mooi geweest. Ondanks dat hij moeilijk sprak, kwam dit overduidelijk over zijn lippen. Er werd een afspraak gemaakt met de behandelend arts, maar toen het moment van de afspraak daar was kwam er een jonge zaalarts. Hij werd waarschijnlijk overvallen toen mijn schoonvader direct aangaf zo niet verder te willen. Hij draaide er niet omheen en gaf direct aan dat het hier moest ophouden en dat hij dood wilde.
De jonge arts vertelde dat er geen reden was voor euthanasie. U staat op de wachtlijst voor het verpleeghuis en zal misschien nog wel wat opknappen.
De jonge arts vertelde dat er geen reden was voor euthanasie. U staat op de wachtlijst voor het verpleeghuis en zal misschien nog wel wat opknappen. Dit is geen uitzichtloos lijden, u gaat revalideren.
Binnen een paar minuten waren de gordijnen rondom het bed weer open en daar zaten we elkaar verslagen aan te kijken. We kregen een knikje van de echtgenoot van de patiënt die naast hem lag. En zo ging er weer tijd overheen. Hij sliep geen nacht door. De onrustige zaalgenoot en was vermoeid, wanhopig en boos
Ik werkte in het hospice en zag wel een uitweg. Hij kon tenslotte zijn behandeling staken. Als ze de sonde en het infuus eruit zouden halen krijgt hij niets meer binnen, want slikken lukte met geen mogelijkheid. Hij zou dan naar het hospice toe kunnen en dan snel komen te overlijden.
Hij twijfelt geen minuut, en nog diezelfde dag vindt er een gesprek met de behandelend arts plaats. De arts luistert naar het voorstel dat hem wordt voorgelegd. Hij oppert nog om een psycholoog te raadplegen. Misschien dat er sprake is van een depressie door deze plotselinge gebeurtenis.
Mijn schoonvader wijst dit met woeste armgebaren af. De arts geeft aan dat hij van mijn schoonvader wil horen wat hij wil. Hij herhaalt waar wij inmiddels wel van overtuigd zijn.
Het lukt hem zowaar om zijn stem wat luider te laten klinken: “DOOD” klinkt het in het kamertje. Nog diezelfde middag worden zijn sonde en infuus verwijderd.
De volgende ochtend gaat hij samen met zijn dochter in een ambulance naar het hospice. De ambulance broeder reed nog een rondje door Delft. Zo nam hij afscheid van zijn geliefde Delft. In het hospice hebben we zijn kamer aangekleed met persoonlijke spulletjes en mooie foto’s van mijn schoonmoeder en de kleinkinderen.
Vijf dagen lag hij in een prachtige kamer met openslaande deuren naar de tuin. In de kamer stond een extra bed waar ‘s nachts zijn zoon of dochter bleef slapen. Hij kon vragen om slaapmedicatie als hij even een time out wilde.
Ook pijnstillende medicatie lag op zijn kamer klaar. Dat heeft hij niet nodig gehad. Samen hebben we herinneringen opgehaald, gehuild en gelachen, muziek geluisterd en afscheid genomen.
Op vrijdagochtend is hij heel rustig overleden. Samen met mijn schoonzus hebben we hem verzorgd en zijn mooiste pak aangetrokken. Daarna werd hij naar zijn geliefde Delft teruggebracht
Petra
Fijn als je een reactie of eigen ervaring deelt na het lezen van dit artikel van gastspreker Petra onder bijpassende post via onderstaande button(s)
Meer informatie of de mogelijkheden voor begeleiding tijdens de laatste levensfase? Petra Scholte @laatste_levensfase
